Bitlis Eren Üniversitesi (BEÜ) Ombudsmanlık Öğrenci Topluluğu ve Kamu Denetçiliği Kurumu işbirliğinde “Türkiye’de Hak Arayışı Yolları” konulu panel düzenlendi.
Panel, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Konferans Salonu’nda gerçekleştirildi. Panele, Kamu Denetçisi Sadettin Kalkan, Bitlis Cumhuriyet Baş Savcısı Murat Dilsiz ve Avukat Muaz Ergezen panelist olarak katıldılar. BEÜ Rektörü Prof. Dr. Erdal Necip Yardım, bası STK temsilcileri ve öğrenciler paneli izledi.
10 Aralık İnsan Hakları Günü münasebetiyle düzenlenen panel, saygı duruşu ve İstiklal Marşı’nın okunmasıyla başladı. Program, Ombudsmanlık Öğrenci Topluluğu Akademik Danışmanı Dr. Öğr. Üyesi Metin Işık’ın açılış konuşmasıyla devam etti.
Konuşmasına programa katılanları selamlayarak başlayan Ombudsmanlık Öğrenci Topluluğu Akademik Danışmanı Dr. Öğr. Üyesi Metin Işık, 10 Aralık İnsan Hakları Günü münasebetiyle böyle bir etkinlik düzenlediklerini belirtti. Kamu Denetçiliği kurumunun 2012 yılında kurulduğunu ifade eden Dr. Öğr. Üyesi Işık şunları söyledi: “Kamu Denetçiliği Kurumu kurulduktan kısa bir süre sonra hak arayışının önemli bir kurumu haline gelmiştir. Bunun en önemli nedeni kurumun kendisini yalnızca şikâyetleri karara bağlamakla sınırlı kılmamış olmasıdır. Kamu Denetçiliği Kurumu, çalıştay, sempozyum ve panel gibi etkinliklerle bilinirliğini ve görünürlüğünü giderek arttırmakta, bilimsel dergiler aracılığıyla da kamu denetçiliğine ilişkin teorik, tarihsel ve pratik bilgi alanlarının her birine katkı sağlamaktadır. Üniversitelerde ise, öğrenci toplulukları aracılığıyla hak arayışı olgusunu yaygınlaştırmaya çalışmaktadır. Bu kapsamda, 2017 yılında Kamu Denetçiliği Kurumu talebiyle üniversitemizde kurulan Ombudsmanlık Topluluğu, yapmış olduğu çeşitli etkinliklerle kurumun evrensel hedeflerine katkı sunmayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda bugün burada üniversitemizin desteğiyle Ombudsmanlık Topluluğumuz tarafından düzenlenen “Türkiye’de Hak Arayışı Yolları” konulu panelin de bu amaçlara hizmet edecek şekilde verimli geçmesini ümit ediyor, hepinizi saygı ve sevgilerimle selamlıyorum.”
10 Aralık İnsan Hakları Günü münasebetiyle düzenlenen panelin başarılı geçmesi temennisinde bulunan Panel Başkanı Üniversitemiz Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Mehmet Demirtaş, tarih boyunca dünyada insan hakları ihlallerinin olduğunu ve bu ihlallerin önlenmesi için mücadelelerin yapıldığını ifade etti. Prof. Dr. Demirtaş şunları söyledi: “Dünyanın herhangi bir yerinde bir ihlal varsa o ihlali ortadan kaldırabilmek adına çeşitli biçimlerde mücadele eden insanlar ve guruplar olmuş, çeşitli otoriteler, devletler ve yöneticiler hak ihlallerini ortadan kaldırabilmek için bazı düzenlemeler yapmışlardır.”
Dünyadaki hak ihlallerine karşı yapılan mücadeleleri ve alınan kararları tarihi sırasına göre anlatan Prof. Dr. Demirtaş sözlerini şöyle sürdürdü: “İnsan hakları noktasında atılmış en önemli adım Peygamberimizin ‘Veda Hutbesidir’. Bu hutbede ilk defa ırk üstünlüğü ret edilmiş, ilk defa kadın haklarından bahsedilmiştir. Bu durum, Arabın Arap olmayana üstünlüğü yoktur. Erkeklerin kadınlar üzerinde hakları olduğu gibi kadınların da erkekler üzerinde hakları vardır şeklinde ifade edilmiştir. İnsan hakları konusunda günümüze şekil veren günümüzü yönlendiren ve hala çok çeşitli tartışmaların odağında yer alan 1948 tarihli İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ise 2. Dünya Savaşı’nın sonlarında bir ihtiyaçtan doğmuştur. Çünkü bilinmelidir ki dünyada insan hakları ihlallerinin en yaygın olduğu dönemler savaş dönemleridir. İşte bu itibarla 10 Aralık 1948 Paris oturumunda İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi kabul edilmiş ve dünyanın çeşitli ülkeleri tarafından benimsenmiştir. Türkiye ise 1949’da bu belgeyi kabul etmek suretiyle hukuk sistemine dahil etmiştir. Dünyadaki insan hakları ihlallerini ortadan kaldırabilmenin en etkili yolunun savaşsız bir dünya elde etmek olduğu ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla en anlamlı mücadele dünyayı savaşsız bir hale getirmek için verilecek mücadeledir. Günümüzde Türkiye’de ve dünyada hak arayışı noktasında yoğun bir mücadele olmakla birlikte hala ne yazık ki ihlaller ve bu ihlaller karşısındaki mücadeleler devam etmektedir. İşte bugün biz bu ihlallerin ortadan kaldırılması için ülkemizde ne tür mücadele yolları olduğuna dair bir çalışma yapmayı planladık. Ombudsmanlık Öğrenci Topluluğumuz bu konuda çok güzel bir etkinlik gerçekleştirdi. Bu manada başta Rektörümüz Prof. Dr. Erdal Necip Yardım olmak üzere emeği geçen herkese çok teşekkür ediyorum. Bir teşekkür de bizleri hiçbir zaman yalnız bırakmayan ve bütün etkinliklerimizde salonları tıka basa dolduran sevgili öğrencilerimize etmek istiyorum.”
“Hak Arama Kültürü ve Ombudsmanlık” adlı sunumunu yapan Kamu Denetçisi Sadettin Kalkan, Kamu Denetçi Kurumu’nun tarihi kökenlerine değinirken Hz. Ömer’in adalet anlayışından, İslam devletlerindeki adalet uygulamalarından bahsetti. Görebilir kişi anlamına gelen Ombudsmanlık kavramının ilk olarak İsveç’te ortaya çıktığına değinen Kalkan, bu süreçte İsveç Kralı’nın Osmanlı Devleti’ne sığınırken Osmanlı uygulamalarından nasıl etkilendiğini anlattı. Kamu Denetçi Kurumu’nun altyapısının da anayasal güvenceye kavuşmasının tarihinden bahseden Kalkan, “Vatandaş asla çekinmeden, hiçbir tereddüt yaşamadan müracaatta bulunabilir ve bu anayasal bir haktır.” dedi. Kamu Denetçi Kurumu’nun varlığı çok önemlidir diyen Kalkan, ‘Sorunların çözümünü daha pratik bir şekilde ortaya koyan bir kurumdur.’ şeklinde konuştu. “Kimseyi üzmüyoruz, önerilerde bulunuyoruz, barışçıl tavsiyelerde bulunuyoruz.” diyen Kalkan, ne denli çözüme odaklanmış bir kurum olduklarını belirtti. İnsanların çektiği acıyı hissetmenin empati yapmak ve sorunu çözmek için en önemli yöntemler olduğunu söyleyen Kalkan, “Kişinin lehine bir insiyatif alınabilecekse idarenin alması gerekir, çeşitli alternatifler ve yöntemler uygulanırsa böylece sorun da kolay çözülür.” şeklinde konuştu.
“Adli Yolla Hak Arayışı”adlı sunumunu yapan Cumhuriyet Başsavcısı Murat Dilsiz, Almanya’dan ve Osmanlı Devleti’nden örnekler vererek konuşmasına başladı. Denetlenemeyen kurumun çürümüş olduğunu ifade eden Dilsiz, “Her kurumun denetlenebilir olması gerekir ve denetlenmelidir.” dedi. Hepimizin günlük hayatta bir şekilde hak gaspına maruz kalmış olabileceğimizi söyleyen Dilsiz, bu tür haksızlıklar ile mücadele etmek için mevzuatımızda her hangi bir aksaklık yok ama uygulamada bazen hatalar olabilir şeklinde konuştu. Hangi yollarla hakkımızı arayacağımızı bilmemiz gerektiğinin önemine değinen Dilsiz, hukuki hak arama yolları, tüketici ve hakem heyetlerinden bahsetti. Hak aranmazsa şikâyet etme hakkımızın da olamayacağını söyleyen Dilsiz, “Verilen kararlara itiraz etme hakkımız vardır. En önemli kurumlardan biri kamu denetçiliği kurumudur.” dedi. Mahkemenin yüzü soğuktur ama kamu denetçiliği kurumu yumuşak yüzüyle problemleri çok güzel çözüyor diyen Dilsiz, önemli olanın meşru yollarla hak aramak olduğunu ifade etti. Dilsiz konuşmasının sonunda, “Gayri meşru yollarla hak aranmaz. Başkasının hakkını gasp ederek hak arama hakkımız da yoktur.” dedi. “İdari Yolla Hak Arayışı” hakkında bilgiler veren Avukat Muaz Ergezen, anayasa hakkının gaspı ile ilgili anayasa maddelerinden bahsetti. Yargıya gitmeden önceki adımlardan bahseden Ergezen, “İdareler genellikle direniyor o yüzden mahkeme yolu yeniden gündeme geliyor.” şeklinde konuştu. Ergezen, dava açmadan önce idareyle uzlaşma imkânlarının mevcut olduğunu anlattı ve öğrencilerin de sınav kâğıtlarına nasıl itiraz edecekleri konusunda öğrencileri de bilgilendirdi. Danıştay’ın baktığı davaların hangileri olduğunu anlatan Ergezen, yürütmeyi durdurmanın çok önemli bir mesele olduğunu ifade etti. Telafisi imkânsız sonuçlar doğmasın diye mahkemelerin yürütmeyi durdurma kararı verebileceğinden bahseden Ergezen, “Bunun acilen verilmesi gerekiyor ve çok ciddi bir tedbirdir.” dedi.
Yaklaşık iki buçuk saat süren panelin sonunda Prof. Dr. Yardım’ın Panel Başkanı Prof. Dr. Mehmet Demirtaş, Panelistler Kamu Denetçisi Sadettin Kalkan, Bitlis Cumhuriyet Baş Savcısı Murat Dilsiz ve Avukat Muaz Ergezen’e çeşitli hediyeler takdim etmesinin ardından soru cevap bölümü ve toplu fotoğraf çekimiyle sona erdi.