Bitlis İl Sağlık Müdürü Koray Okur fırtınalı ve rüzgarlı günlerde yaşanabilecek soba zehirlenmelerin e karşı vatandaşları uyardı.
Mevsim şartları nedeniyle özellikle gece saatlerinde etkisini gösteren rüzgar ve fırtınalı günlerde soba zehirlenmelerine rastlanıldığı, bu konuda alınacak tedbirlerle bu tür vakaların önüne geç.ilebileceği vurgulandı.
Bitlis İl Sağlık Müdürü Koray Okur bu konuda yaptığı açıklamada, ülkemizde bilgisizlik, yanlış kullanım ve ihmal yüzünden soba, şofben, baca zehirlenmeleri hemen her yıl kış aylarında özellikle alçak basınçlı havalarda tehlikeli boyutlara ulaştığını belirterek, “”Güneybatıdan esen bir rüzgâr olan “lodos” nedeniyle her yıl onlarca kişi özellikle sobadan olmak üzere sızan karbon monoksit gazı ile zehirlenmektedir.” Dedi.
Okur, karbonmonoksit renksiz, tatsız, kokusuz, yanıcı zehirli bir gaz olduğunu ifade ederek şunları söyledi:
“Karbonmonoksit gazı vücuda solunum yolu ile girer ve doğrudan kana geçerek oksijen alımını engeller zehirlenme ve ölüme neden olur. Havagazı, kömür vb. ısıtma amacıyla kullanılan her tür soba ve ocakta yanma sırasında oluşur. Karbon monoksit zehirlenmeleri sıklıkla; kapalı ortamlarda açık ocaklar, bacası çekmeyen soba, şofben, bacasız gaz sobalarında yakıtın iyi yanmaması nedeni ile meydana gelir. Karbonmonoksitle meydana gelen zehirlenmelerde kısa süre içerisinde tıbbi müdahale yapılmazsa, zehirlenmeler ölümle sonuçlanabilir.”
Soba ve uyulması gereken kuralları da sıralayan Okur, kullanılan her türlü ısıtma cihazının kalite belgesine sahip olup olmadığına, garantilerine ve garanti sürelerine dikkat edilmesi gerektiğini vurguladı. Okur kuralları şöyle sıraladı:
“Kullanılan yakıtın standartlara uygunluğu kontrol edilmeli, izin belgesi olmayan satıcılardan kömür alınmamalı,Aşırı doldurulan sobanın duman yolu daralacağı, soba içinde düzensiz ısı dağılımı nedeniyle de baca çekişi zayıflayacağı için soba yakılırken aşırı doldurulmamasına dikkat edilmeli,
Sönmekte olan sobaya asla tutuşması güç yakıtlar konulmamalı, yakıt yavaş yavaş ilave edilmeli, yatmadan önce sobaya kesinlikle yakıt konulmamalıdır. İyi ısınmayan ve alttan yakılan kömür sobalarında karbon monoksit zehirlenmesi riski artacağından soba tutuşturulurken yakıtın üstten yanması sağlanmalıdır. Özellikle alçak basınçlı lodoslu havalarda ölüm olaylarında artış görüldüğü için eğer bacalar standartlara uygun değilse alçak basınçlı havalarda soba yakılmamalı, yakılması zorunlu ise gece yatarken mutlaka tam olarak söndürülmelidir. Soba borularının birbiriyle birleştirilmesinde hava ve baca gazı sızdırmazlığı sağlanmalı. Sobanın bulunduğu yer sürekli havalandırılmalıdır. Bacalar standartlara uygun ve yalıtımlı olmalı, düzenli olarak temizletilmelidir. Dumanın geri tepmesini önlemek için bacaların en üst noktasının çatının en üst noktasından 1 metre daha yüksekte olması sağlanmalı ve baca şapkası mutlaka takılmalıdır. Binaların Yangından Korunması yönündeki mevzuat hükümlerine uyulmasına özen gösterilmelidir.”
Şofben zehirlenmelerine karşı alınması gereken tedbirleri de sıralayan Okur, şunları söyledi:
“Alınan cihazın kalite belgesi ve garantilerine dikkat edilmelidir. Şofben mutlaka bacaya bağlanmalı, baca bağlantısı olmayan (bina aydınlığına v.b. bağlı) şofben asla çalıştırılmamalı. Şofbenin monte edileceği mekân yeterli büyüklükte olmalı, şofben mümkünse banyo yerine balkona veya başka bir havadar mekâna takılmalı, şofbenin montajı mutlaka yetkili servis tarafından yapılmalı. Şofben zehirlenmeleri genellikle gaz kaçaklarından değil, yeterli havalandırma yapılmayan yerlerde yetersiz hava ve yetersiz yanma sonucunda oksijen oranının düşmesi ve karbonmonoksit oranının yükselmesiyle gerçekleştiği için şofbenin kullanıldığı yere sürekli temiz hava girmesi sağlanmalıdır. Bacalar yatak odalarından, merdiven sahanlığından, bina girişlerinden, havalandırma boşluklarından, çatı arasından, banyo ve tuvaletten geçirilmemeli. Konutlarda gaz kaçaklarına karşı uygun yerde detektör bulundurulmalıdır. Şofbende gaz kaçağı hissedildiğinde: Öncelikle gaz vanası ve tüp dedantörü kapatılmalı, elektrik düğmeleri açılmamalı açıksa hemen kapatılmalı, kibrit – çakmak gibi alev ve kıvılcım çıkartabilecek hiçbir işlem yapılmamalı, pencereler karşılıklı açılarak ortam havalandırılmalı, hızla gaz şirketi yetkilisi veya şofben servisi aranmalıdır.”
Kombi kullanımında da dikkat edilecek hususlara da değinen Okur, “Doğalgaz kullanılan ortamların mutlaka havalandırılması ve gaz sızıntısının önlenmesi gerekir. Doğalgaz kokusuz bir gaz olduğu için gaz sızıntısının insanlar tarafından hissedilmesi amacıyla çürümüş sarımsak kokusuna benzer bir koku ile kokulandırılır. Fakat bu her zaman gaz sızıntısını tespit etmek için işe yaramayabilir. Çünkü olumsuzlukların yaşandığı ve gaz sızdırmasının insanlar tarafından tespit edilemediği zamanlar genelde uyku zamanlarıdır. O halde kokulandırmanın dışında gaz sızdırmazlığını tespit etmek için önlemler alınmalı ve gerekli emniyet sistemleri kurulmalıdır. Bina ve apartmanlara yeni alınacak kalorifer kazanlarında, meskenlere takılacak kombi ve şofbenlerde mutlaka TSE, CE sertifikası işaretinin bulunmasına dikkat edilmelidir. Doğalgaz cihaz seçiminde (soba, kombi, şofben, kat kaloriferi vb) bacalı cihaz seçilmesi düşünülüyorsa, cihaz alım kararından önce bacanın, sertifika alan mücavir kontrol denetim firmalarına test ettirilmesi ve olumlu baca raporu alınması. Konutta veya binada doğalgaz, baca, baca gazı kokuları, baş ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı ve bunlara benzer anormal durumlarda karşılaşıldığında, doğalgazlı cihazların kapatılıp ortamın acilen havalandırılması ve 24 saat hizmet veren 187 Acil Arıza Servisinin aranması.Kombi veya şofben takılı bacaya kesinlikle aspiratör bağlatılmamasıdır.”
Okur Lodos süresince gerekmedikçe soba yakılmaması konusunda uyarılarda bulunurken , alınması gereken tedbirleri de sıraladı:
“Lodos esintisinin etkili olduğu süre boyunca gerekmedikçe soba yakılmamalıdır. Yanmakta olan soba yatmadan evvel mutlak surette söndürülmelidir. Bina yanlarında veya çatı saçak altlarında yürümemeye veya durmamaya özen gösterilmelidir. Kopan, sarkan ve yere düşen elektrik hatlarına ve kablolarına yaklaşmayınız ve bu gibi durumları 186 no’lu telefondan Elektrik Arıza Servisi’ne bildirilmelidir. Çökme veya yangın tehlikesinin bulunduğu durumlarda derhal 110 no’lu telefondan İtfaiye Servisi’ni aranmalıdır. Ortaya çıkabilecek acil sağlık sorunlarında derhal 112 no’lu telefondan Acil Yardım Servisi aranmalıdır. İlimizde bazı yerleşim yerlerinin Doğalgaz ile ısıtma işlemine geçmesinden dolayı Doğalgaz Şebekesi ile ilgili ortaya çıkabilecek sorunlarda 187 no’lu telefondan Doğalgaz Arıza Servisi aranmalı ve yukarıda anlatılan zehirlenmelere karşı alınacak tedbirler uygulanmalıdır. İl Sağlık Müdürlüğü olarak Karbonmonoksit zehirlenmelerini önlemek için afiş ve broşür dağıtarak, sağlık merkezlerimizde karbonmonoksit kamu spotu videosu yayınlayarak halkımızda farkındalık oluşturmaktayız. Ayrıca istenilmeyen karbonmonoksit zehirlenme vakası ile karşılaşılması durumunda acil servis ve 112 çalışanlarımızın ilkyardım-acil müdahale eğitimlerini yenilemekteyiz.”